
O’zbekistonda axborotni kriptografik muhofaza qilish tizimidagi yangilanishlar: Tahlil va istiqbollar
Islombek Abdixakimov
Kiber huquq kafedrasi o’qituvchisi
Toshkent davlat yuridik universiteti
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining PQ-30-sonli qarori bilan axborotni kriptografik muhofaza qilish tizimiga kiritilgan o’zgarishlar mamlakatimizning raqamli xavfsizlik strategiyasida yangi sahifa ochdi. Bu islohotlar nafaqat bugungi kun talablariga javob beradi, balki kelajakdagi raqamli transformatsiya jarayonlarini xavfsiz va samarali amalga oshirish uchun mustahkam poydevor yaratadi.
Qarorning asosiy yangiliklari:
- Dasturiy AKMVdan foydalanish tartibining aniq belgilanishi
- Sertifikatlash muddatining 5 yilgacha uzaytirilishi
- Xorijiy sertifikatlarni tan olish tartibining takomillashtirilishi
Dasturiy AKMVdan foydalanish tizimidagi yangiliklar huquqiy asosni yanada mustahkamladi. Qonunchilik hujjatlari va milliy standartlarga qat’iy muvofiqlik talabi o’rnatilishi, Vakolatli organning idoraviy hujjatlari maqomining aniq belgilanishi normativ-huquqiy bazaning yaxlitligini ta’minlaydi. Dasturiy AKMV nusxalari hisobini yuritish va foydalanish maqsadlarini aniq ko’rsatish talabi kiritilishi esa noqonuniy nusxalash holatlarini kamaytirish va maqsadsiz foydalanish xavfini pasaytirishga xizmat qiladi.
Muhim yangi talablar:
- Vakolatli organga yozma xabarnoma yuborish
- Nusxalar sonini aniq ko’rsatish
- Foydalanish maqsadini belgilash
Sertifikatlash muddatining besh yilgacha uzaytirilishi soha rivojida muhim o’zgarishlarni keltirib chiqaradi. Bu qaror ishlab chiqaruvchilarga uzoq muddatli rejalar tuzish, investitsiyalar kiritish va ilmiy-tadqiqot ishlarini chuqurlashtirish imkoniyatini beradi. Ma’muriy xarajatlarning kamayishi va byurokratik to’siqlarning qisqarishi natijasida texnologik rivojlanish uchun barqaror muhit shakllanadi.
Xorijiy sertifikatlarni tan olish uchun zarur hujjatlar:
- AKMV texnik xususiyatlarining batafsil tavsifi
- Xorijiy davlatlarning akkreditatsiyadan o’tgan laboratoriyalarida o’tkazilgan sinov bayonnomalari
- Tasdiqlangan hujjatlar nusxalari
Ilmiy-texnologik rivojlanish nuqtai nazaridan, bu islohotlar mahalliy ishlab chiqaruvchilar salohiyatini oshirish va ilmiy-tadqiqot markazlari faoliyatini kengaytirishga katta turtki beradi. Yangi mutaxassisliklar shakllanishi va amaliy tajriba almashish imkoniyatlarining kengayishi kadrlar tayyorlash tizimini yangi bosqichga olib chiqadi.
Kutilayotgan natijalar:
- Kiberxavfsizlik darajasining oshishi
- Global xavfsizlik tizimiga integratsiyaning chuqurlashuvi
- Raqamli ishonch muhitining mustahkamlanishi
Iqtisodiy samaradorlik jihatidan qaralganda, raqobatbardosh mahsulotlar ishlab chiqarishning kuchayishi va eksport salohiyatining oshishi kutilmoqda. Bu esa o’z navbatida yangi ish o’rinlari yaratilishiga olib keladi. Milliy xavfsizlik nuqtai nazaridan, kiberxavfsizlik darajasining oshishi va davlat sirlarini himoya qilishning kuchayishi muhim ahamiyatga ega.
Yuqoridagi o’zgarishlar faqatgina texnik yoki huquqiy ahamiyatga ega bo’lmay, balki keng qamrovli strategik maqsadlarga erishish yo’lidagi muhim qadamdir. Bu qaror O’zbekistonning raqamli kelajak sari intilishlarini yanada mustahkamlaydi va global axborot maydonida o’z o’rnini mustahkamlashga xizmat qiladi.