Farg’ona davlat universiteti Iqtisodiyot yo’nalishi 19_121- guruh talabasi Mamatojieva Sarvinozning Menejment yo’nalishida
“Top menejerlar” mavzusida yozgan maqolasi.
Biz 21- asr yoshlarimiz. Bu davrda Iqtisod sohasining menejment va marketing yo’nalishlari anchagina rivojlandi. Chunki vaqt o’tgan sari ishlab chiqarish sohasida nafaqat ishlab chiqarish balki boshqa tarmoqlarda ham raqobat kuchayib bormoqda. Bu esa o’z navbatida, korxona – tashkilotlarning o’z mahsulotlarini yoki xizmatlarini sifat jihatdan yuksaltirish va insonlarni u bilan yaxshiroq tanishtirish uchun reklamani talab qilmoqda. Bu jarayonda ularga marketing va menejment yo’nalishlari yordam beradi.
Menejment bu korxona -tashkilotlarning boshqaruv tizimi. Menejer-kim? Menejer har qanday kompaniya yoki tashkilot rivojida dastlabki pog’onani egallaydi. Bu Iqtisod sohasidagi aytilmagan qoida hisoblanadi. Chunki menejer shu kompaniyaning sarmoyodorlarini maqsadlarini to’liq bajarilishini ta’minlaydigan inson hisoblanadi. Menejer bo’lish uchun yoki tajribali shaxs bo’lish lozim yoki tajribali insonlarning uslublarini kuzatish kerak. Tajribalarini kuzatish biz uchun mos hisoblanadi. Har sohaning o’z namoyondalari bo’lgani kabi bu yo’nalishning ham mashxur shaxslari, asoschilari bor. Hozir quyida ma’lumot beradigan shaxslarim , o’zlarining korxona-tashkilotlarni boshqarishdagi shijoatlari bilan alohida ajralib turishadi va haqiqiy menejerlar hisoblanishadi.
1. Genri Ford : bu shaxs o’zining Model T-ning kashfiyoti nafaqat dvigatellarni ishlab chiqardi, balki uning Model T konveyeri orqali yanada samarali ishlash vositasi. Ishlab chiqarishga bunday yondashish materiallar va yakuniy mahsulotlarning narxini pasaytirdi, bu esa Amerika transport vositalarining mavjudligini va uning atrofidagi dunyoni o’zgartirdi; tarixning o’zgarishini haqiqatan ham to’laydi.
Genri Ford shunday degan edi : Birlashish – bu boshlanish, birga bo’lish – bu taraqqiyot, birgalikda ishlash muvaffaqiyat. Ford bu so’zlar bilan kompaniyaning rivojlanishi faqat raxbarga emas balki butun bir jamoaga bog’liq ekanligini ta’kidlagan.
2. Steve Jobs- bu insonni hammamiz mashxur brend “APPLE” orqali yaxshi tanishmiz.Bu uning mantralaridan biri edi – diqqat va soddalik. Oddiy murakkabdan qiyinroq bo’lishi mumkin; tafakkuringizni soddalashtirish uchun uni toza qilish uchun ko’p ishlashingiz kerak.U g’ildirakni ixtiro qilishi shart emas edi, lekin u butun dunyo uchun yanada qulayroq va hayajonli bo’lish uchun uni, ya’ni kompyuterni qayta ixtiro qilganiga amin edi. Apple Inc kompaniyasining taniqli yuzi bo’lgan Stiv Jobs – bu millionlab odamlar tomonidan ma’lum bo’lgan, uning texnologiyasi millionlab odamlarga ta’sir qiladi. Stiv Jobs menejer uchun kerak bo’lgan e’tiborlilik va bardoshlilikka misol. Chunki bilamizki, Stiv Jobs hayotida ko’plab qiyinchiliklarga uchraydi hattoki, o’zining kompaniyasidan ham ayrilib qolgan vaqtlar bo’ladi. Lekin u davom etadi, to’xtamaydi.
3. Madam CJ Walker: Eng yorqin biznes rahbarlari bozorning xizmat qilinmagan burchagini topib, unga xizmat qilishadi; buni Madam CJ Walkerdan yaxshiroq hech kim misol keltirmaydi. O’n to’qqizinchi asrning oxiri va yigirmanchi asrning boshlarida, Walker ko’pincha asosiy Amerika go’zallik kompaniyalari tomonidan e’tiborsiz qoldirilgan demografik ehtiyojlarni to’g’ridan-to’g’ri yo’naltiradigan sochlarni parvarish qilish mahsulotlarini ishlab chiqardi: afro-amerikalik ayollar.Uning ishi rivojlanib ketdi va u tezda tarixdagi eng muvaffaqiyatli amerikalik ishbilarmon ayollardan biriga aylandi. U shunday degan edi:Men o’zimni boshlashga boshlash orqali boshladim. Albatta , menejer tavakkalchi ya’ni hali tajribada sinalmagan g’yalarni amalda bajarishdan qo’rqmasligi lozim. O’z hayotimda lekin u darajada mashxur bo’lmagan inson aytgandi: Kimdir qila oldimi , sen ham qila olasan. Hech kim qila olmasa, sen birinchi bo’lasan.
5. P. T . Barnum: muvaffaqiyati g’alati voqea emas edi. Ushbu shouman va Barnum & Bailey Circus asoschisi amerikaliklarni hayratlanarli va kutilmagan hodisalar orqali hayratga soldi. U o’z biznesini ravshan til bilan targ’ib qilish mahorati mislsiz bo’lgani uchun u reklama Shekspir deb tanilgan. U “Baxt har doim mardlarni qo’llab-quvvatlaydi va o’ziga yordam bermaydigan odamga hech qachon yordam bermaydi” degan edi. Bu shaxs menejerning kreativ ya’ni ijodkor bo’lishi kerakligiga misol bo’la oladi.
6. Estee Lauder: Xers – bugungi kunda butun Amerika bo’ylab tanilgan ism: Estée Lauder. U bolaligida, u tog’asining kimyo mahsulotlariga katta qiziqish bilan qaradi va o’z mahsulotlarini iloji boricha sotishda yoshligidanoq darhol tadbirkorlik qobiliyatini namoyish etdi. U o’z mahsulotlarini, brendini va Amerika go’zalligidagi doimiyligini rivojlantirishga kirishdi. Estee Lauder -“O’zingizning fikringizni muvaffaqiyatli vaziyatga yo’naltirish maqsadlarga erishish uchun eng kuchli vositadir” . Menejer doimo chiroyli kelajak uchun harakatlanishi , ya’ni qilayotgan ishini ertasini oldindan ko’ra bilishi va o’zgartira olishi lozim.
7. Andrew Carnegie. Ko’pgina tarixchilar Endryu Karnegini Amerikani sanoat inqilobiga olib kelgan o’zgaruvchan kuch deb ta’kidlashadi. Ushbu ramziy po’lat baronning ishi, uning o’rta menejerlar va boshqa mutaxassislardan foydalanishi orqali mamlakatning o’rta sinfini kengaytirishga yordam berdi. Uning mamlakatning eng nufuzli rahbarlaridan biri ekanligi haqida ozgina bahslashish mumkin. Endryu Karnegi:O’zlarini rag’batlantira olmaydigan odamlar, boshqa iste’dodlari qanchalik ta’sirli bo’lishidan qat’i nazar, vasatlikdan mamnun bo’lishlari kerak. Bu fikr bir psixologiya, inson rag’batlantirishdan zavqlanadi, demak menejer inson sifatida o’zini ruxlantirishi, menejer sifatida esa, hodimlarni rag’batlantirishi lozim.
9. Walt Disney. Uolt Disney dunyo bo’ylab millionlab odamlarning qalbini zabt etgan xalqaro miqyosda sevimli brendni yaratdi. Uning ishi qalbning qadr-qimmatini va biznesning ijodkorligini ko’rsatdi. Uning hikoyalari nafaqat ko’ngil ochish uchun, balki o’z brendiga bo’lgan ishonchni rivojlantirish uchun ham xizmat qildi. Menejer sadoqatli , tashkilot kelajagi uchun harakat qiladigan hodimlarni o’z qo’li bilan tarbiyalaydi. Inson oilasi uchun butun borlig’i bilan tirishadi. Hodimlarni ham tashkilot uchun harakat qilishlari uchun ularning ish joylari ular uchun ikkinchi uy bo’lishi lozim. Buning uchun haqiqiy menejer hodimlar o’rtasida iliq muhit tashkillashga harakat qiladi.
10. Sakichi Toyoda. Muvaffaqiyatli biznes rahbari bo’lishning bir qismi kelajakdagi yutuqlarga sarmoya kiritish uchun o’tgan yutuqlardan qachon foydalanishni bilishdan iborat. Sakichi Toyoda 1924 yilda xatolarni aniqlaydigan dastgoh ixtiro qildi; keyinchalik u ushbu dastgoh patentini deyarli 150 ming dollarga sotdi. Keyin u ushbu pulni o’g’lining boshlang’ich kompaniyasini ishga tushirishga yordam berish uchun ishlatdi: Toyota deb nomlangan kichik avtoulov biznesi. Toyodaning mashinasozlik mahsulotlarini avtomatlashtirish bo’yicha qobiliyati keyinchalik ko’plab sohalarda inqilobni amalga oshirishi mumkin edi. U shunday degan edi: Biror narsa qila olmasligingizni aytishdan oldin, harakat qilib ko’ring. Menejer optimist xarakterga ega shaxs bo’lishi kerak. Chunki bir insonning kayfiyati qolganlarga ham o’tadi bu esa butun bir tashkilot ruxiyatini tushirishi mumkin.
Har bir inson yaxshi hayot kechirishni istaydi. Buning uchun o’z kasbini yoki hunarini mukammal bilishi va amalda ko’rsatishi lozim. Yuqorida aytilgan insonlar orasida o’zbek shaxslarni ko’rmadik. Demak, O’zbekiston iqtisodiyoti hali bu darajaga yetgani yo’q. Lekin bir kun albatta yetadi, chunki ular ham dastlab 0 dan boshlashgan. Buning uchun esa, yuqoridagi kabi insonlar yaxshi hayot kechirishga intilishlari kerak.
