Adam Grantning “Berish va Olish: Muvaffaqiyatga Eltuvchi Yashirin Kuch” kitobi insonlar o‘rtasidagi munosabatlarning muhim bir jihatini – berishni (giving), olishni (taking) va teng almashishni (matching) atroflicha yoritadi. Muallif Adam Grant o‘z tadqiqotlari davomida turli kasb egalari, rahbarlar, va tadbirkorlar bilan suhbatlashib, ularning muvaffaqiyat qozonishdagi sirlarini o‘rganadi. Kitobning asosiy xulosasi shuki, atrofdagilarga begaraz yordam berish, o‘z bilim va tajribalarini ular bilan bo‘lishish insonni nafaqat moddiy, balki ma’naviy jihatdan ham yuksaltiradi.
Kitobda “berish” (giving) tushunchasi keng ma’noda qo‘llaniladi. Bu moddiy yordam, maslahat berish, o‘z vaqtini sarflash, aloqalar o‘rnatish va hokazolarni o‘z ichiga oladi. Muallif “beruvchilar (givers)” deb atagan kishilar bularni biror narsa talab qilmasdan, samimiyat bilan amalga oshiradilar. Ular uchun boshqalarning muvaffaqiyati va farovonligi muhim. Bu esa, o‘z navbatida, ularning o‘zlarini ham ruhlantiradi, yangidan-yangi marralarga yetaklaydi.
Shu bilan birga, kitobda “berish”ning oqilona bo‘lishi kerakligi ham ta’kidlanadi. Agar inson o‘zining manfaatlarini umuman unutib, faqat boshqalarga bersagina yashaydigan bo‘lsa, bir muddat o‘tgach toliqadi, tushkunlikka tushadi. Bunday holatda u na o‘ziga, na atrofdagilarga foyda keltira olmay qoladi. Shuning uchun muallif “oqilona berish” (otherish giving) tamoyilini ilgari suradi. Ya’ni o‘zgalar haqida qayg‘urish bilan birga, o‘zining ham rivojlanishi, o‘sishiga e’tibor berish lozim.
Bundan tashqari, kitobda “beruvchi (givers)”larga qanday qilib “oluvchi (takers)”lardan himoyalanish kerakligi haqida ham fikrlar bildiriladi. “Oluvchilar” atrofdagilarning mehrini suiste’mol qilishi, ularni o‘z manfaatlari yo‘lida ishlatishi mumkin. Bunga yo‘l qo‘ymaslik uchun beruvchi kishilar ham muayyan chegaralarni o‘rnatishi, kerak bo‘lganda “yo‘q” deya olishi zarur.
Xulosa qilib aytganda, “Berish va Olish: Muvaffaqiyatga Eltuvchi Yashirin Kuch” kitobi bizga ezgulik, saxovat va boshqalarga yordam berish haqida teran fikrlarni ilgari suradi. U bizni o‘z manfaatlarimiz doirasidan chiqib, o‘zgalar haqida o‘ylashga, ularning muvaffaqiyatidan quvonch tuyishga undaydi. Shu bilan birga, kitob bunday fazilatlarni jamiyatda keng targ‘ib qilish, ularni qadrlash lozimligini uqtiradi. Zero, birovlarga berayotib o‘zimiz ham boyiymiz, kuchga to‘lamiz.
Kitobdan yana ba’zi olingan iqtiboslar fikrlarimizni yanada boyitadi:
“Eng muvaffaqiyatli rahbarlar o‘zlari erishgan marralarga qanday yetganlarini emas, balki boshqalarni qanday qilib yuksaltirganlarini gapirib berishadi.”
“Berishdan charchamaslik uchun o‘zimizning qadriyatlarimizga mos keladigan sohalarda faol bo‘lishimiz kerak. O‘zimizga yoqqan ishlarni qilish bizga zavq va ilhom beradi.”
“Har birimizda ham berish, ham olish ishtiyoqi bor. Ammo uzoq muddatli muvaffaqiyat uchun aynan berishni ustun qo‘yish muhim.”
“Boshqalarni qanday qabul qilishni o‘rganish – muvaffaqiyatli berish sirlaridan biridir. Har bir inson o‘zgacha, ularning qiziqish va ehtiyojlarini tushunish kerak.”
“Beruvchilarga boshqalar ko‘proq ishonadi va hurmat ko‘rsatadi. Chunki ular samimiy va ishonchli bo‘lishadi. Bu esa uzoq muddatda o‘zini oqlaydi.”
Kitobda keltirilgan bu kabi teran g‘oyalar va amaliy tavsiyalar har birimizga ilhom bag‘ishlaydi. Ularni hayotga tatbiq etish orqali jamiyatimizni yanada go‘zalroq, fayzliroq qilishimiz mumkin. Zero, baxtning eng katta siri – boshqalarga baxt ulashishdir.
