Bugungi kunda internet va raqamli texnologiyalar hayotimizning ajralmas qismi. Ulardan nafaqat mehnat, balki hordiq chiqarish, pulni boshqarish, ijtimoiy aloqalar o’rnatish kabi keng ko’lamda foydalanmoqdamiz. Bu esa kiberxavfsizlik masalasini tobora muhimroq qilib qo’ymoqda.
Kiberxavfsizlik – bu internet va boshqa raqamli texnologiyalarni xavfsiz va xavfsiz foydalanish qobiliyati. U sizning shaxsiy ma’lumotlaringiz, moliyaviy axborotingiz va boshqa muhim ma’lumotlaringizni himoya qilishni o’z ichiga oladi.
Quyida onlayn xavfsizligingizni ta’minlash bo’yicha ba’zi asosiy tavsiyalar berilgan:
- Kuchli parollar ishlatish. Parollar murakkab bo’lishi, ularni tez-tez o’zgartirish va har bir hisob uchun allohidan alohida parol ishlatish muhim. Biometrik identifikatsiya (masalan, barmoq izi yoki yuz tanimashovchi) yoki ikki omilli identifikatsiya kabi qo’shimcha himoya usullaridan foydalanishni ham ko’rib chiqing.
- Faol ogohlantirish tizimidan foydalanish. Bu sizga qonunsiz kirishlar, phishing, virus va boshqa xavfli faoliyat haqida ogohlantirish beradi.
- Virtual shaxsiy tarmoqdan (VPN) foydalaning. VPN sizning internet trafikingizni shifrlaydi va sizning joylashuvingizni yashiradi, bu esa sizni onlayn aktivlikdan himoya qiladi.
- Har doim dasturiy ta’minotingizni va brauzeringizni yangilang. Bu yangilanishlar xavfsizlik ochoqlarini yopadi va sizning qurilmangizni himoya qiladi.
- Ehtiyotkor bo’ling. Noma’lum manbalardan kelgan xabarlar, havolalar va ilovalarga ishonmang. Ularni tekshirib ko’ring va jilovlang.
- Shaxsiy ma’lumotlaringizni paydo qilmang. Agar siz nodavlat tashkilotlar yoki shaxslar so’rasalar, ma’lumotlaringizni cheklovchi qarorlar qabul qiling.
- Qayd qilish va monitoring tizimlaridan foydalaning. Ular sizning onlayn faoliyatingizni kuzatadi va shubhali harakatlarni aniqlaydi.
Yuqoridagi tavsiyalar kiberavfsizlik masalasiga yondashuv bo’yicha yaxshi asoslar bo’lib xizmat qiladi. Albatta, bu ro’yxat to’liq emas va vaqt o’tishi bilan qo’shimcha choralar kerak bo’lishi mumkin. Lekin ularni qo’llash sizni kiberfujurlikdan himoya qilishga yordam beradi.
Agar siz o’zingizni yoki oilangizni kiberfujurlikdan himoya qilishda qiyinchiliklarga duch kelayotgan bo’lsangiz, mutaxassislar bilan maslahat olishni tavsiya etamiz. Ular sizga aniq tavsiyalar berishadi va sizning xavfsizligingizni ta’minlashga yordam berishadi.
