Ingliz shartnoma huquqida estoppel tamoyili shartnomalarda adolat va halollikni ta’minlash uchun ishlatiladi. Estoppel bir tomonning o’z harakatlari yoki bayonotlari bilan ikkinchi tomonni ma’lum bir ishonchga undashi va ikkinchi tomon shu ishonchga asoslanib harakat qilishi natijasida zarar ko’rishi mumkin bo’lgan vaziyatlarda qo’llaniladi. Estoppelning asosiy turlari bayonotlar, xatti-harakatlar va sukut orqali estoppelni o’z ichiga oladi.
Bayonotlar orqali estoppelga misol qilib, “A” kompaniyasi “B” kompaniyasiga mahsulot yetkazib berish uchun shartnoma tuzganini olaylik. “A” kompaniyasi mahsulotni o’z vaqtida yetkazib berishga va mahsulot sifatiga kafolat berishga va’da berdi. “B” kompaniyasi ushbu bayonotlarga ishonib, o’z mijozlariga mahsulotni sotishni boshladi. Ammo “A” kompaniyasi keyinchalik mahsulot sifati pastligini va yetkazib berish muddatini uzaytirishini aytdi. Estoppel tamoyiliga ko’ra, “A” kompaniyasi o’z bayonotlarini inkor eta olmaydi va “B” kompaniyasiga yetkazilgan zararga javobgar bo’lishi kerak.
Xatti-harakatlar orqali estoppelga misol sifatida, “X” shaxs “Y” shaxsga yer sotishga roziligini bildirdi va “Y” shaxs ushbu yerda qurilish ishlarini boshladi. “X” shaxs bir necha oy davomida qurilish ishlarini kuzatib bordi va hech qanday e’tiroz bildirmadi. Keyinchalik, “X” shaxs yerning sotilmasligini va qurilishni to’xtatishni talab qildi. Estoppel tamoyiliga ko’ra, “X” shaxsning xatti-harakatlari “Y” shaxsda ishonch uyg’otgani sababli, “X” shaxs o’z pozitsiyasini o’zgartira olmaydi va qurilishni to’xtatishni talab qila olmaydi.
Sukut orqali estoppelga misol tariqasida, “M” kompaniyasi “N” kompaniyasidan ma’lum bir mahsulotni sotib olish uchun buyurtma bergani va “N” kompaniyasi mahsulotni yetkazib bergani, ammo “M” kompaniyasi mahsulotning sifatsizligi haqida shikoyat qilmagani va to’lovni amalga oshirganini olaylik. Bir necha oydan keyin, “M” kompaniyasi mahsulot sifati yomonligi haqida da’vo qildi va to’lovni qaytarishni talab qildi. Estoppel tamoyiliga ko’ra, “M” kompaniyasi o’z vaqtida mahsulot sifati haqida e’tiroz bildirmaganligi sababli, keyinchalik da’vo qilish huquqiga ega emas.
Estoppel tamoyili shartnomaviy nizolarni hal qilishda muhim rol o’ynaydi va tomonlarning harakatlari yoki bayonotlariga asoslanib, adolatli yechimlarni topishga yordam beradi. Bu tamoyil ingliz huquq tizimida keng qo’llaniladi va shartnomalardagi halollik va ishonchni ta’minlashga qaratilgan. Estoppel bir tomonning xatti-harakatlari yoki bayonotlariga asoslanib, ikkinchi tomonning ishonchini himoya qiladi va adolatni ta’minlashga xizmat qiladi.
